Hà Nội giờ đang là mùa Thu - cái thời khắc khiến người ta sống nhiều với những nhung nhớ, những bồi hồi từng có trong kỉ niệm. Nhắc đến Thu-Hà-Nội là nhắc đến những màu sắc và hương vị làm nên nỗi nhớ dịu dàng...
Tác giả Mark Lowerson từng tâm sự, Hà Nội vào Thu luôn có một sức quyến rũ bất tận đối với ông, không chỉ bởi cảnh sắc thiên nhiên, những cơn gió se se lạnh mà còn bởi "say" hương cốm làng Vòng. "Đã bao giờ bạn nghĩ đến việc tặng ai đó một món quà rất đỗi giản dị, thể hiện những cảm xúc chân thật và lòng biết ơn của bạn mà không hề mang ý nghĩa vật chất? Hãy bỏ qua những gói quà được bọc trong giấy bóng kính, thắt những dải ruy băng nhiều màu sắc đẹp đẽ. Bạn có nghĩ tới việc mình tự tay làm món quà đó cho người mình yêu quý, vẽ một bức tranh, nấu một bữa ăn và nghĩ đến việc làm này có ý nghĩa với người nhận như thế nào. Và nếu như người thân của bạn thực sự thích thú với văn hóa ẩm thực và những câu chuyện về sản vật, con người, tôi có một gợi ý tuyệt vời cho bạn: đó là cốm mùa Thu của Hà Nội. Được gói trong lá sen xanh với những đường gân nổi, chắc chắn người nhận quà sẽ vô cùng ngạc nhiên và thích thú với những hạt cốm xanh nõn, thơm dịu, vị ngọt mát gói ở bên trong...". (Trích bài viết về cốm làng Vòng - Stickyrice Blog).
Bên cạnh màu xanh của cốm "đã thấy ngát lên mùi thơm dịu hiền của lúa non xanh màu lưu ly đặt trong những tàu lá sen tròn cũng xanh mươn mướt màu ngọc thạch" (Miếng ngon Hà Nội - Vũ Bằng), mùa Thu đem cái nắng hanh vàng nhuộm cho những thứ quả óng màu của nắng: quả chanh đào, lựu đỏ hay quả táo mèo hây hây má thắm.
Những thứ quả này chín rộ cũng là lúc mùa Thu tràn ngập khắp phố rồi!
Tôi nhớ ngày còn bé, trên những tán cây cao cuối vườn, cây hồng đến mùa này chỉ còn trơ lại cành mà treo đầy những quả. Khi bất chợt bắt gặp sắc lá chuyển màu, lấp lánh trong cái nắng chiều rực rỡ, ngẩng lên cây đã ngó thấy những quả hồng bắt đầu chuyển vàng. Thế là ta tự nhủ: Mùa đẹp nhất trong năm đã đến!
Hồng đỏ, hồng giòn làm mâm cỗ Trung thu tròn đầy màu sắc. Rồi hương vị của thứ quả này được bàn tay ai đó khéo léo làm thành thứ mứt hồng giữ được quanh năm mà vẫn dẻo thơm, tròn vị.
Mùa chanh đào cũng khéo léo nhằm trúng tiết Thu.
Mùa chanh cũng ngắn như mùa Thu vậy, thường chỉ kéo dài khoảng tháng 8, tháng 9. Mùa Thu bắt đầu cũng là lúc bắt đầu có chanh đào nhưng phải từ giữa mùa trở đi, chanh mới già và mọng quả. Vỏ quả chứa nhiều tinh dầu, ruột màu hồng đào đẹp mắt.
Chanh đào ngâm đường phèn - mật ong là thứ quà homemade tặng người thân, bạn bè thật tuyệt bởi nó có màu vàng óng, sóng sánh của nắng thu; có mùi thơm của mật ong và vị tê tê của tinh dầu, vị chua thanh tinh tế... Miếng chanh lúc ấy se lại, không còn vị chua gắt hay đắng nữa, mà giống hệt một miếng ô mai chanh đậm chất Hà Nội, sẽ khiến người được tặng phải nhớ đến rất lâu sau đó.
Hoa lựu là màu hoa báo hiệu mùa hè nhưng quả lựu lại là thứ quả đặc sắc của hanh vàng nắng Thu.
Cứ tới mùa, người ta nô nức quẩy gánh hàng rong đầy ắp những quả khắp 36 con đường phố cổ. Một chút thảnh thơi để ngồi bóc, tách từng quả thành những hạt trong veo, nhẩn nha nếm cái ngọt man mát một cách tỉ mẩn. Một chút thời gian để ép thành một ly nước mát trong tiết Thu có nắng thật đấy nhưng không gắt gao mà vẫn mát mẻ, trong lành mỗi sớm.
Thứ nữa là táo mèo, một loại quả đặc sản của vùng cao. Chắc không phải mình tôi từng tự đặt ra câu hỏi: Hà Nội là nơi nào mà hội đủ mọi sản vật khắp miền hay ho, tài tình đến vậy? Quả táo mèo nhỏ xinh, màu hơi vàng hoặc ửng đỏ. Người ta nói rằng "nó mang đủ sắc thái của cuộc sống: mới nhìn thì ngon ngon, khi vừa ăn thì chát đắng, nuốt vào thì bình thường, ngồi chơi một tí thì ngọt nhẹ... chỉ cần nếm một lần sẽ thấy mùi vị vương vấn mãi..." ( Ký sự 365 ngày - Liêm Trinh )
Sở dĩ tôi gộp Táo mèo vào những kí ức Thu-Hà-Nội bởi tới mùa, thứ quả ấy được bày bán la liệt trên vỉa hè, trên sạp hàng các chợ ở Hôm, chợ Đồng Xuân, chợ đầu mối Long Biên...Thứ quả này thật lạ!
Táo mèo ra hoa vào mùa Xuân, từng chùm trắng như hoa mận, nở bung trên những thân cành khẳng khiu. Từ khi trổ hoa cho đến lúc hái quả là 9 tháng; vượt qua mưa, nắng, gió, băng... và quên đi những ngày khoác tấm áo trắng xinh đẹp lúc ra hoa, phủ sự tinh khôi cho cả vùng núi rừng, quên đi những ngày mưa gió dập vùi, cố chắt chiu lấy chút dư vị ngọt thơm, đắng chát...
Ai đó nói thời gian ở đồng bằng đo bằng công việc, bằng tuần, bằng tháng... còn nhịp thời gian trên đỉnh núi cao kia, chỉ được tính bằng những mùa hoa, mùa quả... giản đơn và tự nhiên như chính những con người nơi đó. Thứ quả vùng cao đổ về xuôi để mùa Thu được kết nối bằng mùi hương là vậy. Táo mèo để ngâm rượu, làm dấm táo, ô mai... và một món tôi đặc biệt thích suốt cả một thời đi học cấp 3 - do quen được cô bạn người Yên Bái mà tôi may mắn được biết đến món "Táo mèo ngâm xổi chua cay mặn ngọt".
Nhắc đến Thu Hà Nội mà không nhắc đến một mùa sấu chín thì thật là thiếu sót. Sấu xanh non được ngâm đường, dùng làm đồ ăn, thức nấu; còn sấu già chín tới chỉ cần nạo chút vỏ mỏng bên ngoài, rồi cầm con dao nhỏ, lượn một vòng tròn quanh lớp thịt, khéo léo chạm vào cái hạt bên trong là được một lớp cùi chua chua ngọt ngọt; thêm chút muối ớt thì cứ để "miếng ngon nhớ lâu" tan ra trong cảm nhận ...
Với những sản vật, trái chín trên tay, mùa Thu mang nhiều hương sắc và yêu thương quá! Dẫu chẳng đi xa mà mỗi lúc chợt ùa về trong lòng mỗi người là một cái gì đó khó gọi tên, chỉ biết rằng ở đâu đó, khoảng cách không gian - thời gian, khoảng cách hiện tại - quá khứ, đô thị - vùng cao sẽ không còn nữa.
Bạn có giống tôi, sẵn có tình yêu với Hà Nội, có yêu không những món quà Thu?
Tổng hợp & BT: Ngọc Hương (NauNgon.com)
