|
Nằm
ven sông Lô có núi Sáng Sơn, trái núi cao nhất vùng,
khu vực quanh chân núi có rất nhiều suối lớn, suối
nhỏ, tạo thành những đầm hồ. Mùa lũ, nước sông Lô
tràn vào các đầm, vực, hẻm núi. Nước rút đi, cá đọng
lại với mật độ khá dày. Cá đánh được nhiều, người
dân ở đây đã sáng tạo ra cách làm cá thính để ăn
dần. Những loại cá nhỏ như trê, nheo, chày, trôi,
rô, diếc, cá chuối đều mổ sạch, để cả con. Những
loài cá lớn như cá chép (địa phương gọi là cá gáy),
cá trắm, cá măng thì xắt ra thành từng miếng to bằng
bàn tay, lạng mỏng làm đôi, làm ba tùy theo độ dày
của ḿnh cá. Cá làm xong rửa sạch, để róc hết nước
rồi cho vào vại muối. Xếp cá vào vại, cứ một lượt cá
lại rắc một lượt muối. Muối rắc nhiều hay ít, sao
cho vừa, không mặn quá, không nhạt quá dễ làm cá
chua, đều do các bà, các chị đã làm quen, ước lượng.
Khoảng 10 ngày sau, khi muối, cá đã ngấm đều, vớt cá
ra, đổ nước muối đi. Nhớt cá cùng mùi tanh đã thôi
ra nước muối, trong thịt cá còn độ mặn vừa phải.
Nhìn miếng cá màu hồng đỏ như ruột dưa hấu trông
thật hấp dẫn. Nước muối cá dùng để nấu cám lợn, còn
cá đem ướp thính. Thính ướp cá được làm bằng đỗ
tương và gạo nếp cái rang. Khi ướp, dưới đáy vại
phải rắc một lớp thính khá dày. Sau đó xếp cá, một
lượt cá lại một lượt thính phủ trên cá. Lớp cá trên
cùng phủ một lớp thính dày hơn chút ít. Sau khi cá
được ướp thính khoảng một tuần, những hạt thính khô
hút hết nước trong cá và dính vào miếng cá. Cá
ướp thính thường chỉ rán hoặc nướng. Người địa
phương ăn cá nướng là chủ yếu. Cách nướng cá cũng
thật đặc biệt. Không nướng cá trực tiếp trên than
hồng, mỗi miếng cá được cặp vào một thanh tre tươi.
Từng cặp cá đem cắm xung quanh bếp lửa than hồng.
Lửa than tỏa ra, cá chín dần dần bằng hơi nóng tỏa
ngang, thỉnh thoảng lại xoay đảo qua, đảo lại cho
hai mặt cá chín đều, cá nướng như vậy không bao giờ
bị cháy. Mùi thơm của thính đỗ tương, gạo nếp, cộng
với mùi cá chín vàng bay ra thật quyến rũ. Cá
thính nướng có hương vị đặc biệt. Chất thịt cá không
khô như cá mắm biển, không nhăo thịt như cá nướng
tươi hoặc cá rán. Để miếng cá trên đĩa trông như
miếng bánh đa chỗ nhiều vừng nhất. Gỡ cá ra, thớ
thịt cá có màu hồng sẫm như màu mận chín. Khi ăn, cá
không quá khô và dai, hay quá mặn như cá mắm biển.
Những hạt thính thơm gịn, sậm sựt ḥa quyện cùng
thịt cá, tạo nên một hương vị đặc biệt, khó tả.
|