Món gà rán tẩm bột giòn rụm vàng ươm đã quá quen thuộc với chúng ta thông qua hàng loạt thương hiệu fastfood như KFC hoặc Lotteria…nhưng không phải ai cũng biết rõ ngọn ngành câu chuyện lâu đời và ly kì của món ăn đất Mĩ này.

Từ đặc sản truyền thống đến món ăn thương mại

Khi nhắc đến gà rán, người ta thường nhớ ngay đến các nhà hàng fastfood với thực đơn toàn các món ăn hiện đại, phản ánh sự phát triển của công nghiệp thực phẩm. Nhưng thực chất, gà rán tẩm bột được biết đến như một món đặc sản trứ danh của miền Nam nước Mĩ. Thuật ngữ gà rán miền Nam – "southern fried chicken" đã được dùng để gọi chung cho mọi công thức gà lăn bột và rán vàng, khu biệt cách chế biến gà đặc trưng của người Mĩ với gà nướng và hầm của Châu Âu.



Tuy là món đặc sản lâu đời, nhưng nguồn gốc của công thức gà rán miền Nam vốn du nhập từ nơi khác. Nền móng đầu tiên cho công thức này được phát triển từ cuộc di dân của người Scotland lên miền Nam nước Mĩ, đem theo cách chế biến rán giòn của mình đến vùng đất mới. Sự phát triển của gà tẩm bột rán lại gắn liền với chế độ nô lệ thế kỉ XIX – XX ở Hoa Kì: Miền Nam nước Mĩ với những đồn điền rộng lớn là nơi quy tụ số lượng lớn công nhân da đen đến làm việc. Những công nhân gốc Phi này vẫn giữ truyền thống nấu nướng trong chảo dầu làm từ dầu cọ, và điều đó ảnh hưởng rất nhiều đến phong cách bếp núc của người Mĩ.

Giả thuyết được ủng hộ nhất là chính phụ nữ da đen, những người làm công trong gia đình gia trắng, đã tạo nên thay đổi lớn cho thực đơn của gia chủ. Họ đem đến món gà rán vàng giòn tan và đặc biệt được tẩm ướp rau thơm, thảo dược đậm đà – một điểm đặc trưng cho ẩm thực Phi Châu. Dần dần, gà bọc bột rán đã trở thành phần không thể thiếu trong bữa ăn của cư dân miền Nam nước Mĩ.



Công thức tuyệt ngon này dần chiếm cảm tình của dân chúng khắp nước Mĩ, nó còn được trìu mến gọi bằng cái tên America soul food – Món ăn linh hồn của Hoa Kì. Và Hoa Kì – dưới tác động của sự phát triển công nghiệp thương mại – đã giới thiệu gà rán bột xù đến với toàn cầu. Cùng hambuger, gà rán miền Nam có thể nói chính là một trong những món ăn đậm chất Mĩ nhất. Từng miếng gà mềm mại ẩn dưới lớp bột giòn thơm đã phản ánh chính xác phong cách ẩm thực giàu chất đạm, nhanh gọn và thu hút mọi lứa tuổi của ẩm thực Mĩ.



Gà chiên cũng lắm công phu

Sẽ thật sai lầm nếu cho rằng món gà rán miền Nam giản đơn chỉ là thịt gà bọc bột rồi chiên vàng lên, bởi nếu chỉ có vậy thì món ăn sẽ không thể quyến rũ hàng triệu thực khách trên toàn thế giới. Điều hấp dẫn nhất của gà rán Mĩ có lẽ nằm ờ hai yếu tố: Sự kết hợp giữa thịt gà ẩm mượt, mềm mại với lớp bột giòn và công thức tẩm ướp trong thịt lẫn bột.

Có rất nhiều cách để ướp gà cũng như trộn bột rán, và rõ ràng là bột không chỉ được nhào lên với trứng cùng một chút muối và nước. Bột ướp gà được chế biến khá cầu kì như trộn với rau thơm hay vụn bánh mì để tạo nên hương vị độc đáo khó quên.



Nguyên tắc đầu tiên cho món gà rán đúng chuẩn miền Nam là – dù gia vị ướp thế nào – đảm bảo độ ẩm trong thịt gà không bị mất đi trong quá trình chiên. Phần thịt thích hợp nhất cho món gà này là đùi và ức của gà mái tơ, với cách chế biến được ưa chuộng nhất là luộc sơ miếng gà để thịt chín bên trong, sau đó lăn bột và đem rán cho lớp vỏ ngoài giòn rụm. Lúc này gà không cần ở trên chảo quá lâu mà vẫn chín đều, giữ được lượng nước phù hợp cho thịt. Mặt khác, việc này còn tránh cho gà bị thấm mỡ sau khi chiên.



Nguyên tắc thứ hai nằm ở hình thức. Gà miền Nam càng đạt chuẩn khi màu sắc càng tươi sáng. Lớp bọn bên ngoài phải xù nhẹ lên tạo cảm giác giòn tan trước cả khi chạm lưỡi, màu sắc ruộm vàng như màu nắng. Nếu gà rán quá lâu hay quá lửa bột sẽ ngả sang màu nâu không đẹp mắt chút nào. Tỉ lệ giữa thịt gà và bột cũng phải vừa đủ, chỉ cần một lớp bột khoảng 0,5 – 1cm là đủ.



Công thức hoàn chỉnh với các mòn ăn kèm

Một đĩa gà rán miền Nam hoàn chỉnh rất đa dạng và đầy màu sắc, không chỉ có độc một miếng gà nhạt nhẽo, nó còn được kết hợp với nhiều món nhỏ khác như salsa, bánh mì, khoai tây nghiền, khoai tây chiên, sốt kem, tương cà chua ngọt,…

Cách thức trình bày truyền thống , mà đáng tiếc thay các nhà hàng ăn nhanh đã quên mất, là đặt gà vào một chiếc làn mây nhỏ có lót vải kẻ sọc hoặc in hoa cùng các món ăn kèm trong bát đĩa chung quanh, tạo nên một phần ăn thịnh soạn mà vẫn hết sức đáng yêu, thanh nhã với phong vị đồng quê.



Thực đơn gà rán hoàn chỉnh được biết đến nhiều nhất là buttermilk chicken – gà chiên bơ kèm bánh bơ mềm. Thực chất buttermilk là phần nước giàu chất béo chắt ra từ bơ mang vị bùi nhẹ đặc trưng. Nguyên liệu này ngoài việc tẩm ướp trong gà và bột rán còn góp mặt trong món bánh ăn kèm – bittermilk biscuit. Dù vẫn được gọi là biscuit nhưng loại bánh này khá mềm cùng phần nhân nở xốp nhẹ tênh bên trong, cộng hưởng với thịt gà rán trở thành bộ đôi trứ danh của ẩm thực miền Nam nước Mĩ.


Gà rán…


…sẽ càng ngon hơn khi đồng hành cùng buttermilk biscuit đấy!

Một công thức khác kém phổ biến hơn trên toàn cầu nhưng lại rất gần gũi với người Mĩ là gà chiên và bánh waffle. Món này thịnh hành nhất ở các thành phố lớn như Mahattan hay New York, khi người dân ở đây đã kết hợp bánh waffle quen thuộc của họ với đặc sản đồng quê từ phía Nam đất nước. Vị ngọt thoang thoảng của bánh sẽ thêm vào cho món gà đậm đà nét biến tấu mới vừa độc đáo, vừa quyến rũ.



Mỗi khi nhắc đến gà rán miền Nam, người Mĩ sẽ được dịp ôn lại những kỉ niệm có vui có buồn, không chỉ là lịch sử của đặc sản gà chiên nổi tiếng toàn cầu mà còn là giai đoạn đen tối nhất của chế độ phân biệt chủng tộc với những người làm thuê gốc Phi trên đất Mĩ. Song dù thế nào đi chăng nữa, món gà tẩm bột rán vẫn có vị thế không thể lật đổ trong văn hóa ẩm thực lẫn đời sống Hoa Kì, gợi nhắc cho người dân Mĩ về mọi khía cạnh sáng tối trong lịch sử đất nước.

Thưởng thức những món bánh mì nổi tiếng trên thế giới


Spam Musubi - Sự pha trộn văn hóa giữa Mĩ và Nhật