Trước đây, tôi từng được ăn món lạp xưởng do bạn tôi mang về từ vùng miền núi nào chẳng rõ, và đóng đinh vào đầu rằng nó chẳng ngon. Phải đến 5



Trước đây, tôi từng được ăn món lạp xưởng do bạn tôi mang về từ vùng miền núi nào chẳng rõ, và đóng đinh vào đầu rằng nó chẳng ngon. Phải đến 5 năm sau, được mời món lạp xưởng treo gác bếp của một gia đình người Nùng ở Bắc Hà, tôi mới thấy rằng mình đã sai.

Trong bữa ăn sáng muộn màng mà chủ nhà vồn vã dọn ra mời khách ấy, tôi đã e ngại khi nhìn thấy đĩa lạp xưởng lấp lánh mỡ đặt bên những đĩa thịt xông khói, bánh chưng cẩm rán vàng, rau cải mèo xanh ngắt.

Cái cảm nhận không mấy ngon lành từ vài năm trước khiến tôi không động đũa, cho tới khi được chủ nhà gắp mời một miếng lạp xưởng nâu óng đã được đảo lại qua lửa.

Khẽ hít hà, mùi thơm ngậy quyện với vị hăng hăng tự nhiên của hạt mắc khén khiến tôi không kìm nổi mà cắn một miếng. Và lạ thay, cái giòn sựt của lớp vỏ ngoài và phần nhân béo ngậy, thơm bùi ngay lập tức đánh bại ký ức của tôi. Trong bữa ăn ấy, đĩa lạp xưởng vơi đi nhanh nhất, nhờ công của tôi không nhỏ.





Đĩa lạp xưởng ngon lành trong mâm cơm mời khách  

Lân la vào bếp, dễ thấy ngay những xâu lạp xưởng treo thành từng chùm căng bóng. Những “dây” lạp xưởng to bằng ba ngón tay chụm lại, ám khói bếp mà ngả màu cánh gián. Hồi ấy là tháng 3, những xâu lạp xưởng này được chủ nhà làm từ trước tết.

“Thịt lợn đón tết, ăn được bao nhiêu thì ăn, còn thì làm lạp xưởng, thịt xông khói treo lên ăn quanh năm”, chủ nhà bộc bạch. Quả là bếp lửa vùng cao thật kỳ diệu. Thịt thà, bánh trái có khi treo lên hun khói quanh năm không hỏng.

Như món lạp xưởng mà tôi vừa được thưởng thức, cắt ra, nướng trên than hồng hay đảo qua trên chảo là lại thơm phức ngon lành. Khói ám vào làm thịt đậm hơn, mỡ bớt ngấy hơn và mùi vị thì thật là đặc biệt.

Lòng để làm lạp xưởng phải là lòng non mới ngon. Sau khi rửa thật sạch bằng rượu trắng thì lộn ngược ruột ra và nhét một đầu phễu vào, thổi cho ruột căng phồng lên như bong bóng. Nhân lạp xưởng là thịt thăn hoặc nạc vai, nạc mông băm thật nhỏ, ướp với gia vị, hành băm phi thơm, và đặc biệt không thể thiếu hạt mắc khén.

Nhồi nhân thật chặt vào ruột, sao cho miếng lạp xưởng tròn đều và căng mượt. Trước khi treo lên gác bếp, lạp xưởng được đem ra phơi 3 ngày dưới cái nắng to. Cô con dâu của chủ nhà bảo tôi, muốn lạp xưởng ngon và thơm thì mấy ngày đầu gác bếp, bếp lửa phía dưới phải luôn đỏ lửa để lạp xưởng “ăn” hơi nóng, hơi khói no nê.

Khi lạp xưởng cắt ra, ai tinh có thể thấy ngoài vị béo ngậy của thịt, mùi thơm của hạt mắc khén thì còn có chút vị chua như cơm rượu lên men. Chính là rượu đấy.



Lạp xưởng treo gác bếp trong gia đình người Nùng, người mông Bắc Hà 

Người Mông, người Nùng làm lạp xưởng bao giờ cũng thêm vào một chút rượu ướp cùng nhân. Ngày qua ngày, rượu tỏa ra, lan vào từng thớ thịt, lên men tạo thành vị chua ngọt quyến rũ. Trong thịt có rượu, ăn lạp xưởng say cảnh, say tình đã đành, mà có khi còn …say rượu.

Hôm trước, có anh bạn lên Sa Pa chơi, hỏi tôi có muốn mua ít lạp xưởng về làm quà. Thèm lắm, nhưng tần ngần mãi, tôi lại thôi. Đã đành, món ngon ăn ở đâu cũng ngon. Nhưng lạp xưởng Tây Bắc ăn khói bếp đã quen, giờ bắt ép “nhốt” nó vào tủ lạnh cũng thật vô duyên.

Tôi vẫn tin rằng, cùng một khúc lạp xưởng ấy, nhưng nếu ăn khi nó vừa được gỡ xuống ở một gian bếp ám khói nào đó, thì khác nhiều lắm so với việc lấy nó ra từ tủ lạnh. Chí ít, không khác về mùi vị thì cũng là cảm nhận.

Bài, ảnh: Tịnh Tâm


Tổng hợp & BT:

Về Menu

Ăn Chơi 'Say' lạp xưởng Tây Bắc

cach nau bun gao xao nam cơm hến món Huế Giang Vũ dau hu kep tom thit ngon huong dan lam banh tart cach lam yaourt trai cay Măm tôm ch cà dầmate ngon"> cách làm chocolate ngon banh muffin nho kho trai cay chien Sườn chua ngọt bánh pancake chuối chuối trứng cút bọc bí đỏ chên canh khoai so rau rut mẹo vặt nhà bếp pudding sua chay thom ngon Miå³ ä¹ Trung bánh bông lan phủ caramen bi quyet lam nem chay ngon cac mon chao Nồng nàn củ kiệu ngày tết nấu canh khoai tây với nấm cupcake mà chầna> bánh pancake khoai nghiền bọc trứng nau nhanh an ngon Rau muống xào sot ca chua đủ cha gio chien Cócund-color: #E79F39" href="/index.php?q=bánh phô mai bí ngô Halloween Trâm Phạm">bánh phô mai bí ngô Halloween Trâm Phạm đảm làm bánh thơm Giả mon ngon cuoi tuan bống tiêu chiên giòn rim mắm cá chiên muối tỏi cac mon xoi ngon Japchae mon an tu top mo huong dan cach lam mang chua cá nục kho cà cá kho món trung giang vũ công thức bí luộc chấm chao cá điêu hồng hấp cach lam sua chua Gửi lời chúc nhận yêu thương từ Yến ca kho to ngon cách làm bánh rán mot canh đậu hũ thit ba chi kho mang tuoi co cung giao thua cach lam banh trung thu bim bim bí ngòi phô mai cach nau che bi do 8 mẹo nhỏ nhà bếp cực hữu ích bánh mỳ cuộn xúc xích bơ tỏi vét bánh mỳ nướng bơ tỏi Bánh mỳ Cận cua nấu súp chả giò Mayonnaise Võ Mạnh Lân khoai tây chiên tẩm ớt bột Cóc nướng cá rô rau răm cánh gà xào sả ớt su hào trộn gỏi cơm trộn dứa bò khô dạ dày hầm cach ngam cu cach lam bun xao nghe om mục sum giá i thèm Giữ đồ ăn thừa trong tủ lạnh đúng giải nhiệt cấp tốc thui M峄眂 tom nuong sot tom rang thit sua gao han quoc cach nau muoi dua cai chua cach lam mi xào dễ trốn Cach lam cach lam thit ram xuong Măm tôm chua gao nep cam Nấu súp thuc don mon ngon cach pha nuoc cham nem jean chất gà xiên nướng cach lam hu tieu món ăn Việt Nam đỗ đen Cháo Bột Quảng Trị lóc Cách tỉa hoa từ tỏi tây vô cùng đẹp cach nau mi goi lam tranh 3d bánh kim sa thit heo quay kho dua cai ngon 9 ý tưởng độc đáo cho bữa tiệc Canh cha ca bánh trung thu rau câu cafe Thực đơn phong phú cho họp mặt gia làm snack táo rau cà món Tết món kho ba rọi kho cùi dừa Cá chiên xù thịt bò hầm rượu vang Ä n mon au Sự cach làm chả giò