Cá ồ là loại cá có “duyên nợ” với ngư dân miền Trung. Dù biển có mất mùa kéo dài nhưng hình như năm nào cũng vậy, cứ từ độ tháng 4 đến tháng 7 âm lịch là cá ồ “trả nghĩa” cho ngư dân. Được mùa cá ồ, ngư dân không tính cá bằng đơn vị con, ký mà tính cả lầm, thiên, tấn. Cá nhiều quá, bán tươi không kịp nên những xóm chài đua nhau đắp lò trụng cá.
Lò trụng cá làm trên mặt đất. Tùy theo từng nơi mà trên lò bắc một hoặc hai chảo lớn nấu nước có pha muối, bên dưới đốt củi lửa cháy bùng. Ngư dân từ bãi biển tấp nập gánh cá về, vì cá nhiều quá nên chỉ kịp lấy ruột chứ không kịp lấy mang, xẻ dọc mỗi bên thân cá hai đường rồi sắp ngang dọc chéo nhau trong rổ nan. Cái rổ sắp cá được đặt trong chiếc gióng, người trụng cá dùng tay túm phần trên chiếc gióng trụng rổ cá vào trong chảo nước đang sôi. Khoảng độ vài phút, cá chín thì lấy ra. Cứ như vậy, từng rổ cá đều đặn được trụng vào chảo nước nóng.
Vào mùa trụng cá ồ, mùi thơm của cá theo gió bay khắp làng. Đầu bến cuối thôn tiếng người xe tấp nập. Cá ồ trụng được bảo quản kỹ càng, đưa đi tiêu thụ khắp nơi. Lâu nay, nhiều người cứ nghĩ cá trụng là cá ươn, không ngon bằng cá sống. Hoàn toàn không phải vậy. Những ai ở biển chính gốc mới hiểu rằng, cá ồ trụng là cá tươi 100% vì loại cá này vừa từ biển về đã được trụng chín liền chứ không qua một khâu ướp tẩm nào, độ tươi còn nguyên. Về tính chất, cá trụng ngon hơn cá sống vì cá sống muốn vận chuyển đi tiêu thụ phải ướp đá, có khi mất 2 - 3 ngày nên không tươi ngon bằng.
Thịt cá trụng ngon, nhất là ăn cá lúc trong lò vừa vớt ra. Từng con cá săn cứng, sớ thịt trắng ngà, có chỗ nâu sậm, nở bung theo những đường dao khứa nằm phơi mình thật hấp dẫn. Nếu ăn tại lò thì chỉ cần lấy cá nóng sắp vào đĩa rồi dùng tay tách cá thành từng miếng dài, đặt miếng cá vào bánh tráng cuốn với rau sống và ít bánh tráng nướng bẻ nhỏ, chấm với nước mắm ngon thì chỉ có no tức bụng. Nếu những ai ở xa lò, không thưởng thức được cá trụng nóng thì cá nguội vẫn có cái ngon riêng.
Những món ngon từ cá ồ trụng nơi miền xa có nhiều nhưng đậm đà ngon miệng nhất phải nhắc đến món ồ kho với dưa môn hoặc măng rừng. Kho càng rục, càng thấm càng ngon. Đang mùa lao động chân tay mà chiều về có nồi cá kho kiểu này thì có đường hết cơm. Ồ trụng cũng hợp với món nấu mẳn. Nồi cá được kho sắc lại, hương vị cả nước lẫn cá đều đậm đà. Nhiều người ở xa biển thì thích nhất là món cá trụng nấu với thơm chín. Vị chua ngọt của thơm hòa lẫn vị đặc trưng của cá sẽ cho một nồi cá ngon ngót mà nếu ai một lần được ăn, nhất là những lần về quê xa sẽ nhớ mãi.
Bài & ảnh: Mỹ Tuyết
Tổng hợp & BT: Lê Minh (NauNgon.com)
