Kiểm chay là một món ăn quen thuộc trong những ngày chay hay rằm, tại các chùa, Kiểm được nấu và cho Phật tử ăn miễn phí. Với nhiều thành phần đa dạng, có thể gia giàm, thay thế nguyên liệu tùy ý, Kiểm thật sự là một món chay trên cả tuyệt vời.
Nguồn gốc của món Kiểm chay
Ngày xưa, các Phật tử thường có thói quen cúng dường vào dịp rằm, lễ. Người mang đến trái bí, kẻ dâng miếng khoai, quả mướp… Các nhà sư mới nghĩ ra cách gộp tất cả những nguyên liệu này nấu thành món ăn thết đãi chúng sanh.
Người Triều Châu chính là những người đầu tiên làm ra món Kiểm chay, với tên gọi khi ấy là Tàu. Tàu thưng là một món ngọt, giống như chè, nhưng theo người Triều Châu họ thường xem như một món canh, nấu từ đâu xanh, bột bang, tàu hủ ki, khoai lang. có vị ngọt thanh, thường ăn trong những ngày chay. Khi định cư ở đồng bằng sông Cửu Long, sự giao thoa văn hóa ẩm thực là làm biến tấu món Tàu Thưng ngày nào với nước cốt dừa và nhiều thành phần khác để có được món Kiểm chay như ngày nay.
1 món 5 vị
Tuy gọi là canh, nhưng cùng với sự giao thoa ẩm thực, khẩu vị của món kiểm cũng tương tựa như một món chè của người Nam Bộ vì tính thích ăn ngọt hay món vị mặn cũng có hậu ngọt
Món kiểm ngày xưa rất giản đơn, thanh đạm, với những nguyên liệu bình thường, dễ thấy trong vườn nhà hay chọ quê như: khoai lang, bí rợ, dừa, chuối, mít…Người thích quả gì, rau gì đều có thể cho vào nấu chung, vậy là cũng ra món Kiểm Chay ăn hoài không thấy ngán.
Ngày nay, Kiểm Chay có nhiều “biến tấu” để làm tăng giá trị và tăng thêm dinh dưỡng như: nấm đông cô, táo đỏ, mộc nhĩ (tức nấm mèo), nấm tuyết, bột báng nắn hình trái cà na nhân đậu phộng… Nhưng muốn có nồi kiểm thơm ngon, mùi vị hấp dẫn (ngọt đậm đà) không thể thiếu thứ nguyên liệu căn bản là dừa. Dừa phải có 2 loại: dừa khô và dừa tươi, loại hơi cứng cạy. Dừa tươi vừa để lấy nước, vừa nạo lấy cái thành những sợi dài. Còn dừa khô nạo để lấy nước cốt và nước dão (nước vắt lần 2-3).
Tùy theo sở thích và hoàn cảnh thực tế của mỗi nơi nên có những loại nguyên liệu chế biến khác nhau. Thế cho nên Kiểm được xem là món ăn chay giàu dinh dưỡng nhưng cũng giàu triết lí. Một tô Kiểm Chay chứa đựng gần như đủ 5 hương vị mặn, ngọt, đắng, chua, cay, những hương vị này chắc chắn ai làm người từ trẻ con đến lúc già yếu cũng phải trãi qua ít nhất 1 lần trong đời. Cũng gần giống như triết lí sinh lão bệnh tử của nhà Phật nên hiển nhiên Kiểm Chay rất xứng đáng là món ăn đặc trưng của nhà Phật.
Kiểm chay không chỉ ở Chùa
Hiện nay, với nhu cầu được ăn ngon ngày càng cao, văn hóa ẩm th7uc5 ngày càng phong phú đa dang, những món ăn trước kia chỉ thấy trong các dịp đặc biệt cũng góp mặt phổ biền hàng ngày tại các quán ăn, nhà hàng,…
Kiểm chay cũng vậy, không chỉ ở chủa hay ở nam Bộ mới có, người ta dễ dàng tìm được món Kiểm chay trong nhà hàng, quán ăn trong và ngooài nước, nơi có cộng động người Việt theo đạo Phật sinh sống.
Dù ở đâu, thêm hay bớt thành phần nào thì Kiểm chay vẫn giữ nguyên được sự thanh đạm của một món chay,
Minh Nhã
Tổng hợp & BT: Kim Khánh (NauNgon.com)
