Nếu có dịp du lịch tỉnh Hà Giang, chắc chắn những món ăn ngon và độc đáo của nơi đây như thịt trâu gác bếp, cháo ấu tẩu, mật ong bạc hà,… là những thứ mà du khách không nên bỏ qua.
Hà Giang đang là vùng đất biên giới cực Bắc tổ quốc rất nổi tiếng đối với khách du lịch. Không chỉ có du chơi, nơi đây cũng chính là thiên đường cho những kẻ thích thưởng thức những món ngon độc đáo của cộng đồng người dân tộc tại đây.
> 10 món ăn đặc sản nổi tiếng của vùng đất tổ Phú Thọ
> 10 món đặc sản không thể bỏ qua khi du lịch Quảng Ninh
> 10 món đặc sản nổi tiếng của vùng chè Thái Nguyên
> 10 món ăn đặc sản nổi tiếng của tỉnh Lạng Sơn
> 10 món ăn ngon nổi tiếng khi du lịch Cao Bằng
1. Thịt trâu, lợn gác bếp
Nói đến Hà Giang, món đặc sản đầu tiên không thể không nhắc đến là món thịt trâu, lợn gác bếp. Do đặc điểm dễ ăn, thơm ngon, lại có thể để được lâu, dễ bảo quản, thịt trâu, bò gác bếp luôn là món quà quý mà khách du lịch nào đến đây cũng phải mua về sau chuyến thăm tỉnh cao nguyên đá.
Thịt trâu hoặc lợn được thái dọc thớ từng miếng dài, rồi đem ướp với gia vị như ớt, gừng, đặc biệt không thể thiếu là mắc khén, sau đó được xiên vào những que to và treo lên gác bếp. Sau một thời gian, những miếng thịt sẽ se lại nhưng vẫn giữ được gia vị hòa quện trong từng miếng thịt và mang hương vị rất đặc trưng, càng ăn càng nghiện. Món ăn này giòn dai vừa thơm ngon, thích hợp cho những cuộc nhậu của đấng mày râu.
2. Phở chua Hà Giang
Phở chua đặc sản Hà Giang thực chất được lan sang Hà Giang từ Trung Quốc, mà người ta vẫn hay gọi là “Lường Pàn” nghĩa là “Phở mát”. Món ăn này có vị chua chua, lạ miệng ăn rất mát nên được nhiều người yêu thích vào mùa hè.
Ngày xưa, phở chua hay được người dân tộc sử dụng trong các đám cỗ của gia đình và thường thì không thể thiếu. Nhưng bây giờ, phở chua không chỉ là món ăn cỗ trong gia đình mà chúng đã phổ biến được nhiều người lựa chọn là món điểm tâm. Những du khách tới Hà Giang, nghỉ chân ven đường cũng không quên lựa chọn cho mình bát phở chua để thoả cơn đói.
Công thức làm phở chua Hà Giang không quá khó, nếu ai muốn tự tay mình nấu được bát phở chua thì có thể tham khảo công thức. Nguyên liệu của món phở chua bao gồm: thịt lợn rán (xá xíu), vịt quay, lạc đã chao dầu, lạp xường hoặc xúc xích tự chế. Ngoài ra còn có rau ăn kèm gồm: rau húng thơm, tỏi tươi, đu đủ hoặc dưa chuột nạo. Nguyên liệu chính là bánh phở yêu cầu phải là bánh phở tươi được tráng mềm không dùng bánh phở khô.
3. Thịt chuột La Chí
Người dân La Chí thường coi món thịt chuột là món ăn hàng ngày, quanh năm suốt tháng cũng giống như người Kinh ăn thịt lợn vậy. Khi đến mùa lúa chín, đàn ông thường kéo nhau đi săn chuột khắp huyện. Cho tới khi mùa gặt kết thúc, chuột đồng hết chỗ ẩn nấp sẽ trốn vào rừng thì người ta lại vào rừng đặt bẫy, đào hang bắt chuột ở rừng vầu, rừng tre, rừng chít. Với những con chuột như vậy, họ có thể chế biến thành vô vàn những món ăn khác nhau như: xào, nướng, hay treo gác bếp…
Bước đầu, người dân sẽ đun nước sôi, sau đó nhúng chuột vào, vặt lông, xiên từ phần hậu môn lên đầu bằng một que tre rồi đem thui với rơm nếp đến khi vàng ruộm, mổ bụng, lọc bỏ nội tạng, rửa thật sạch, sau đó thêm gia vị như: mắm, muối, mì chính, thảo quả, tiêu rừng cùng các gia vị khác. Nếu chọn cách ăn nướng thì chỉ cần kẹp que nướng trên bếp than củi giữa nhà cho chín là ăn được ngay. Mới nhìn những con chuột còn sống, có thể những người kén ăn sẽ không dám thưởng thức, nhưng khi đã chế biến thành công, mùi thơm ngậy của nó không thể cưỡng lại những kẻ sành ăn.
4. Mật ong bạc hà
Nhắc đến Hà Giang không thể bỏ qua món đặc sản nổi tiếng nơi đây, đó chính là: Mật ong bạc hà. Mật ong bạc hà Đồng Văn có vị ngọt thơm khác hẳn với những loại mật ong ở vùng khác, sản phẩm do chính tay những người nông dân làm ra, ngày đêm chăm sóc những chú ong để lấy mật.
Những giọt mật ong tinh túy đặc trưng của cao nguyên núi đá mang lại giá trị kinh tế, giúp đồng bào nơi đây ổn định cuộc sống hơn. Không những vậy, đây còn là một vị thuốc với những dược tính đặc biệt để bồi bổ sức khỏe, công dụng chữa các bệnh về hô hấp, đường tiêu hóa.
Mật ong bạc hà được những chú ong hút mật từ hoa những cây bạc hà mọc trên cao nguyên đá Hà Giang. Đây là một loài cây dại, hoa có màu tím hồng, nên rất thu hút những chú ong đến săn, hoa nở rộ từ tháng 9 đến tháng 12 (âm lịch). Nếu có cơ hội đặt chân đến đây, bạn cũng đừng quên thưởng thức chúng và mua về làm quà sau chuyến đi của mình.
5. Cháo ấu tẩu
Thêm một món ăn Hà Giang mà bạn không thể bỏ lỡ, đó là món cháo ấu tẩu. Từ một loại củ ấu tẩu ở khu núi rừng này, người dân đã chế biến thành món ăn rất tốt cho sức khỏe. Cháo ấu tẩu được nấu từ gạo tẻ và gạo nếp; còn ấu tẩu, trước khi mang nấu cùng gạo, phải được ngâm kỹ trong nước vo gạo một đêm, sau đó rửa thật sạch, ninh ấu tẩu thêm khoảng 4 giờ cho mềm và bở ra. Sau đó sẽ cho hỗn hợp ấu tẩu, gạo và nước dùng từ chân giò lợn nấu cùng với nhau.
Cháo chín, cho thêm gia vị như: ớt, tiêu, hành, rau mùi và không quên cho thêm quả trứng gà. Nhiều người không ăn quen vì vị đắng từ củ ấu tẩu, nhưng càng ăn, vị cay đắng hoàn quện càng hấp dẫn, khiến ai ăn cũng muốn ăn mãi không thôi.
6. Thắng dền
Thắng dền là món ăn vặt (hay ăn chơi) của người Hà Giang nói chung và được xem là món ăn để bè bạn ngồi lại sum vầy trong những ngày đông giá rét ở thị trấn Đồng Văn. Thắng dền được làm từ bột gạo nếp, tuỳ vào sở thích cũng như khẩu vị của từng người mà người làm bánh sẽ cho thêm nhân bánh bằng đỗ hoặc để chay. Hình dáng của chúng trông giống như những chiếc bánh trôi tàu ở Hà Nội, nếu không hỏi người dân ở đây thì chắc chắn sẽ có du khách nhầm tưởng đó là bánh trôi thật.
Những viên bánh thắng dền chỉ làm to hơn ngón tay cái một chút, được thả trong bát có hỗn hợp nước đường ngọt ngậy với nước cốt dừa và gừng. Chúng tạo lên một hương vị hỗn hợp ngọt, béo và cay cay. Trong mỗi bát thắng dền còn được cho thêm những viên lạc hay vừng đã rang chín, giòn giòn mà thơm phức, trông hấp dẫn hơn nhiều.
7. Lợn cắp nách
Lợn cắp nách có tên gọi rất đặc biệt mà ai cũng tò mò không biết cái tên đó sinh ra như thế nào. Sở dĩ chúng được gọi như vậy vì thân hình của con lợn này khá bé mà người dân khi bắt lọ hay để ôm thọt vào người hay treo dưới nách. Hơn nữa, lợn cắp nách được ra đời từ thói quen chăn nuôi lạc hậu của bà con các dân tộc vùng cao của Lào Cai như: Dao, Thái, Mông… Đây thực chất là giống lợn đặc trưng truyền thống được lai giữa lợn rừng và lợn Mường và việc nuôi giữ khá giản đơn. Thường thì sau khi lợn mẹ sinh ra lợn con, chúng được thả rông mặc cho mưa nắng, không có chuồng trại, không được chăm sóc. Những con lợn phải tự kiếm thức ăn từ những cây củ dại ở ngoài vườn, rừng… thỉnh thoảng mới được cho ăn những bắp ngô, củ sắn.
Không giống như loại lợn khác ở miền xuôi được chăn nuôi cẩn thận và ăn nhiều cám nên có thân hình béo mỡ hơn, còn lợn cắp nách nhỏ, do thói nuôi thả dông mà khiến chúng bé nhỏ và thịt của chúng nạc. Vì vậy, lợn cắp nách có thể chế biến thành nhiều món ăn ngon khác nhau rất được ưa chuộng.
8. Rêu nướng
Tưởng chừng như chỉ là một loài thực vật bị bỏ quên, nhưng những cây rêu lại làm nên món ăn đặc sản nơi núi rừng Hà Giang này. Rêu nướng là món ăn không thể thiếu trong những bữa ăn của người dân tộc Tày, xã Xuân Giang. Dần dần món ăn quen thuộc hàng ngày lại là món ăn đặc sản không thể bỏ qua khi du khách ghé thăm Hà Giang. Rêu được người dân tộc Tày đi lấy ở những khe đá dưới suối, đem về rửa thật sạch, vò hết nhớt rồi làm thành món rêu nướng. Khi thưởng thức, ta sẽ cảm nhận được vị lạ, ngon bổ không thể nhầm lẫn với một món ăn nào khác.
Rêu được tẩm cùng những gia vị cần thiết đậm đà, gói lại chặt và dùng 2 chiếc que kẹp chặt 2 đầu cho lên bếp than nướng. Rêu nướng không chỉ là món ăn được nhiều đồng bào dân tộc ưa thích, mà còn có khả năng chữa nhiều bệnh, giúp lưu thông khí huyết, giải độc, giải nhiệt, ổn định huyết áp và tăng cường sức đề kháng.
9. Rượu ngô
Mỗi tỉnh miền núi phía Bắc đều có riêng cho mình loại chế biến rượu mang hương vị đặc trưng, và rượu ngô Thanh Vân của bà con tỉnh Hà Giang cũng vậy.
Rượu ngô ở Hà Giang được nấu từ ngô do chính người dân tộc ở đây trồng ra. Ngô được ủ với lọai men lá truyền thống nên khi uống rượu du khách sẽ thấy vị ngọt, thơm của ngô cùng vị cay cay nóng nóng của men. Rượu ngô có độ cồn không cao như những loại rượu gạo miền xuôi, trung bình khoảng 25 – 30 độ nên người uống rượu sẽ không quá lo bị say hay mệt. Trong tiết trời vùng cao giá lạnh, người lấp trong sương mà được tấp vào quán tránh rét nhấp môi chén rượu ngô thì thật tuyệt vời.
10. Cơm lam Bắc Mê
Cơm lam là cơm được nấu bằng ống nứa, ống tre và nướng chín trên than, lửa. Đồng bào dân tộc thường làm món cơm này để mang theo khi đi làm nương làm rẫy, vừa thuận tiện, lại vừa được bảo quản tốt, không bị ôi thiu. Để làm món cơm lam Bắc Mê không hề khó, công đoạn giản đơn và cũng không hề tốn kém. Người dân thường chọn nguyên liệu là loại gạo nếp ngon nhất được trồng trên nương, rồi ngâm kỹ trong nước. Việc lựa chọn gạo là yếu tố quan trọng nhất vì chúng quyết định phần lớn độ ngon và mùi thơm của cơm lam. Gạo nếp ngâm, vo sạch rồi trộn thật đều cùng với một chút muối.
Nấu cơm lam Bắc Mê không chỉ có gạo là đủ, phải dùng đến những ống nứa, thân cây tre, trúc được chặt từ trên núi mang về. Khi lấy được những thân nứa, tre, trúc mang về, người dân sẽ bỏ một đầu, đổ gạo nếp vào ống tre rồi đổ nước vào vừa tới lớp gạo trên cùng, sau đó lấy lá chuối hoặc lá dong làm nút và nút chặt lại một đầu.
Khi đã đổ đầy gạo nếp vào từng ống tre, người ta sẽ để những ống tre đó đốt trên bếp than hồng, vừa đốt vừa xoay tròn từ từ cho nhiệt tác dụng đều lên xung quanh vỏ ống. Nướng cơm lam Bắc Mê chỉ mất khoảng một giờ, khi mà mùi thơm của cơm toả ra thơm lừng là cơm đã chín và ngon rồi.
Thanh Xuân
đặc sản hà giang món ăn hà giang món ngon hà giangTổng hợp & BT: Lan Khuê (NauNgon.com)
